22-09-2017 - 22-09-2017
Archiwum wydarzeń

96. rocznica urodzin Grażyny Chrostowskiej 22.09.2017

Premiera filmu Za kratą są zielone drzewa, reż. Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk.
Promocja tomiku Grażyna Chrostowska. Wiersze.

Zamek Lubelski, 22 września 2017, godz. 17.00.

 

Fotografia Grażyny Chrostowskiej

 

Grażyna Chrostowska urodziła się 20 września 1921 roku w Lublinie. Ojciec, Michał Chrostowski herbu Ostoja, oraz matka, Wanda z Pomianowskich herbu Ślepowron, dbali, aby córki Grażyna i Apolonia wychowywały się w atmosferze patriotycznej. Po śmierci matki, w 1932 roku, cały ciężar wychowania spadł na ojca. Podczas okupacji niemieckiej rodzina Chrostowskich działała w konspiracji. W styczniu 1941 roku Pola została aresztowana w Warszawie i przewieziona do lubelskiej siedziby gestapo „Pod Zegarem”. Michał Chrostowski wraz córką Grażyną mimo ostrzeżeń nie opuścili Lublina. Zostali aresztowani przez lubelskie gestapo 8 maja 1941 roku i osadzeni w więzieniu na Zamku. Michała Chrostowskiego po przesłuchaniach skazano na karę śmierci. 24 maja 1941 roku wywieziono go do KL Auschwitz, gdzie został zamordowany. 21 września 1941 roku na dziedzińcu zamkowym została odczytana lista transportowa, na której znalazły się Pola i Grażyna Chrostowskie. 23 września 1941 roku połączony transport specjalny lubelsko-warszawski dotarł na stację Fürstenberg, w pobliżu której znajdował się KL Ravensbrück. Grażyna Chrostowska została rozstrzelana z siostrą Polą i dwunastoma młodymi współwięźniarkami (wszystkie z transportu lubelskiego) 18 kwietnia 1942 roku. Egzekucję przeprowadzono w Totengangu, za murem obozu.

Za kratą w słońcu są zielone drzewa
Maleńkie klomby z drobnymi bratkami
Daleko skrawek błękitnego nieba
I owe słowa wierne: „Módl się za nami”…
Grażyna Chrostowska, 25 V (w więzieniu), fragment.

Za kratą są zielone drzewa to tytuł filmu o życiu i twórczości pochodzącej z Lublina poetki Grażyny Chrostowskiej. Zrealizowany z okazji 75. rocznicy śmierci poetki film, w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków, powstał we współpracy z Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” w Lublinie.

 

Okładka książki Grażyna Chrostowska wiersze

 

…Poezja Chrostowskiej jest bowiem niezwykłym świadectwem poszukiwań – artystycznych i ideowych – które były prowadzone w skrajnie niesprzyjających warunkach. Młoda poetka rozwijała swój talent w całkowitej izolacji – bez książek, czasopism, środowiska literackiego – jej jedynymi odbiorcami były współwięźniarki, które, jak często wspominały, ceniąc tę poezję, jednocześnie uważały ją za trudną i wymagającą.
Jarosław Cymerman

Wiersze Grażyny Chrostowskiej zachowały się w postaci grypsów i więziennych notatek sporządzanych zarówno przez nią samą, jak i przez jej współtowarzyszki. W zbiorach Muzeum Lubelskiego (Oddział Martyrologii „Pod Zegarem”) zachowało się kilkanaście kart zapisanych obustronnie – najprawdopodobniej ręką Chrostowskiej – zawierających jej wiersze. Kolejnym ważnym źródłem są dokumenty spisane przez więźniarki z Ravensbrück w latach 1942–1943. W niniejszym wydaniu postarano się o udostępnienie tekstów Chrostowskiej, których autorstwo jest stosunkowo pewne (ze względu na specyfikę źródeł i fakt, że część z nich zachowała się w postaci przekazu ustnego trudno mówić o całkowitej pewności).

Grażyna Chrostowska. Wiersze, w opracowaniu Barbary Oratowskiej i Jarosława Cymermana, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Lublin 2017. Publikację wydano przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Fundusze Europejskie - Logotyp
Rzeczpospolita Polska - Logotyp
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Logotyp
Unia Europejska - Logotyp