Powroty do domu | Wystawa w Muzeum Martyrologii “Pod Zegarem”

W 2025 roku mija 80. rocznica zakończenia drugiej wojny światowej – największego konfliktu zbrojnego, który dotknął niemal cały świat. Do chwili obecnej temat ten budzi zainteresowanie badaczy rozmaitych dziedzin. Tematem wciąż niewystarczająco zbadanym jest historia powrotów więźniarek i więźniów z niemieckich obozów koncentracyjnych znajdujących się na terytorium III Rzeszy. Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”, oddział Muzeum Narodowego w Lublinie, zaprasza na wystawę „Powroty do domu”.

Wystawa przybliża ten traumatyczny etap w życiu więźniarek niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Zarówno wybrane relacje kobiet, jak i wspomnienia ich rodzin przedstawiają trudną drogę, jaką musiały przejść, aby dotrzeć do upragnionego domu i rodziny. Wojna oraz będąca jej skutkiem skomplikowana sytuacja międzynarodowa powodowały, że ocalałe z obozu musiały same organizować swój powrót i przemierzać setki kilometrów, podejmując decyzję, w którym kierunku się udać – zostać na Zachodzie czy kierować się do komunistycznej Polski.

Jest to pierwsza wystawa pokazująca losy więźniarek po wyjściu z KL Ravensbrück. Zgromadzono na niej wyjątkowe muzealia – pamiątki, które zapakowane w małych paczuszkach czy tobołkach zabrały z obozu i chroniły podczas drogi. Większość eksponatów prezentowanych na wystawie pochodzi ze zbiorów Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”, od wielu lat tworzącego kolekcję ravensbrücką. Te cenne muzealia – dokumenty, grypsy, fotografie, pasiaki, przedmioty artystyczne i inne – zostały podarowane muzeum przez byłe więźniarki i ich rodziny. Bohaterkami i narratorkami ekspozycji są ocalałe, a właściwie ich relacje spisane z przebytej drogi. Uzupełnieniem są zaś wspomnienia najbliższych. Więźniarki nie chciały opowiadać o tym czasie swoim bliskim, szczególnie córkom, dlatego też wspomnienia są fragmentaryczne.

Na wystawie prezentujemy trzydzieści pięć biogramów więźniarek, osiemnaście relacji ocalałych oraz cztery wspomnienia bliskich. Po raz pierwszy pokazujemy fotografie z Gorzowa Wielkopolskiego, Szwecji i pamiątki z obozów dla przesiedleńców. Wyjątkowymi eksponatami są między innymi: mapki, notatki z przebytej trasy, notesik-pamiętnik z drogi, bibeloty, numery obozowe i winkle, chustka obozowa, szczotka do włosów i kubek obozowy, ryngraf czy dokumenty repatriacyjne umożliwiające powrót, wydawane przez różne urzędy.

Wystawę wzbogacają relacje filmowe. W rolę bohaterek wcielają się młode uczennice z IV Liceum Ogólnokształcącego im. Stefanii Sempołowskiej w Lublinie, XXVII Liceum Ogólnokształcącego im. Zesłańców Sybiru w Lublinie oraz II Liceum Ogólnokształcącego im. Kamila Baczyńskiego w Świdniku, a także pracownica Muzeum Narodowego w Lublinie.

Otwarcie wystawy: 28 maja o godzinie 13.00
Wystawa będzie prezentowana do maja przyszłego roku.