Spotkanie: Więźniarki polityczne Lubelszczyzny 1944-1956 9.02.2019
Spotkanie wokół nowej publikacji Oddziału Martyrologii “Pod Zegarem”,
9 lutego (sobota), godz. 12.00, Kaplica Trójcy Świętej.
W 40. rocznicę powołania Muzeum Martyrologii ”Pod Zegarem” oraz 65. rocznicę likwidacji stalinowskiego więzienia na Zamku w Lublinie w ręce czytelników oddajemy wyjątkową publikację naukową autorstwa dr Janiny Kiełboń. Przybliża ona losy ponad dwustu kobiet Lubelszczyzny. Sto siedemdziesiąt dwie były więźniarkami lubelskiego Zamku w latach 1944-1954.
Podczas spotkania fragmenty książki odczyta: Kinga Hendzel.
Wkroczenie Sowietów na Lubelszczyznę w lipcu 1944 roku dla wielu kobiet nie był końcem ich działalności konspiracyjne z lat okupacji niemieckiej. Niektóre z nich uznawały nadal ciągłość państwową II Rzeczpospolitej Polskiej z rządem polskim w Londynie i dowództwem Polskich Sił na Zachodzie. Takim przykładem może być Zofia Pelczarska, która była pierwszą kobietą aresztowaną i straconą w więzieniu na Zamku 18 grudnia 1944 roku. W prowadzonym przeciwko niej dochodzeniu przez Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego zapytana o motywy przedłużenia swej działalności konspiracyjnej po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej oświadczyła, że uznaje tylko rząd emigracyjny, a PKWN nie uznaje. Sąd Wojskowy Lubelskiego Garnizonu skazał ją na karę śmierci. Wyrok był ostateczny i nie podlegał apelacji. Został podpisany przez gen. Karola Świerczewskiego 17 grudnia 1944 roku. Dzień później Zofia Pelczarska pseudonim Ciotka żołnierz Armii Krajowej okręgu lubelskiego, organizatorka Wojskowej Służby Kobiet została rozstrzelana w więzieniu na Zamku. Zwłoki jej zagrzebano w zbiorowej mogile na cmentarzu lubelskim przy ulicy Unickiej. Dopiero 7 marca 1991 roku Sąd Najwyższy uznał, że decyzja sądu z 1944 roku miała charakter polityczny i, że Zofia Pelczarska zginęła niewinnie.
Ustawa Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 lutego 1991 roku uznała za nieważne orzeczenia wydane wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Od tej pory rodziny mogą wnioskować do prokuratury o unieważnienie wyroków skazujących.
“Książka stanowi alfabetyczny katalog not biograficznych 220 kobiet, ofiar powojennego systemu komunistycznego i stworzonego przezeń wymiaru sprawiedliwości. (…) Większość represjonowanych, których noty biograficzne przedstawiła Autorka, to należące do Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz Narodowych Sił Zbrojnych uczestniczki tzw. drugiej konspiracji. Są tu także kobiety organizacyjnie z ruchem konspiracyjnym niezwiązane, które zostały aresztowane pod zarzutem »udzielenia pomocy bandytom«, bo nie doniosły władzom bezpieczeństwa o miejscu pobytu ukrywającego się członka rodziny, sąsiada, znajomego lub udzieliły noclegu, nakarmiły lub uprały bieliznę ukrywającej się osobie. (…) Książka jest cennym i potrzebnym wydawnictwem źródłowym znacznie pogłębiającym znajomość powojennych dziejów społecznych Lubelszczyzny. Symbolicznie oddaje dziejową sprawiedliwość kobietom, patriotycznym Polkom, które bezpośrednio po II wojnie światowej, przeciwstawiając się narzuconemu z zewnątrz reżimowi władzy, stały się ofiarami reżimu komunistycznego.”
Prof. dr hab. Janusz Wrona
dr Janina Kiełboń, historyk, archiwistka, absolwentka UMCS w Lublinie, zawodowo związana z Państwowym Muzeum na Majdanku, gdzie w latach 2000–2007 pełniła funkcję zastępcy dyrektora. Ma w swoim dorobku artykuły na temat represji niemieckiego okupanta wobec Polaków i Żydów na terenie Lubelszczyzny oraz książki związane z tym tematem: Migracje ludności w Dystrykcie Lubelskim w latach 1939–1944, Księga zmarłych więźniów. Majdanek 1942, Wysiedleńcy z Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Jest współautorką m. in. monografii Hitlerowskie więzienie na Zamku w Lublinie 1939–1944 i wydawnictw źródłowych: Grypsy z Zamku Lubelskiego 1939–1944, Zamek Lubelski. Wspomnienia więźniów 1939–1944, Państwowe Muzeum na Majdanku w latach 1944–1947 oraz Kobiety Lubelszczyzny represjonowane w latach 1944–1956. Jest szczęśliwą babcią uroczych wnuczek, Wiktorii i Zuzanny.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowego
