Artefakt - Strona Muzeum Narodowego w Lublinie

nieznany (twórca), Pisanka

Rodzaj:
Twórca/wytwórnia:
Miejsce powstania:
Technika:
Tworzywo:
Wymiary:	Wysokość: 4,7 cm
Słowa kluczowe:
Nr inwentarzowy:	E/1329/ML
Stała lokalizacja:	Muzeum Narodowe w Lublinie (Zamek Lubelski), ul. Zamkowa 9, Lublin

Nota popularyzatorska

Pisanka to atrybut Świąt Wielkanocnych. Jajko zaś było symbolem życia, płodności, miłości i siły, a symbolika ornamentów pisanych na nim pełniła ważną rolę magiczną. Na Lubelszczyźnie jajka zdobiono najczęściej techniką batikową, polegającą na pisaniu wzoru roztopionym woskiem za pomocą pisaka wykonanego z blaszki w formie lejka osadzonego na patyku (patrz także: E/1038/ML, E/1082/ML, E/1117/ML).

Według rodzaju ornamentów pisanki lubelskie można podzielić na dwie zasadnicze grupy: północną, w której przeważa wzór jednobarwny o liniach prostych, i południową, o wielobarwnych i licznych zdobieniach wolutowych; w środkowej części Lubelszczyzny wpływy grup przenikały się i występowały ornamenty wielobarwne o liniach prostych. Dodatkowo w bogatej zdobniczo grupie południowej wyróżniono podgrupy w zależności od terenu stosowania kolorystki i motywów: biłgorajską, zamojską, hrubieszowską i tomaszowską. W typie hrubieszowskim charakterystyczne były ornamenty w kolorze białym, żółtym i czerwonym na tle czarnym, brązowym i cebulowym, czasem fioletowym. Wśród wzorów przeważały wpływy z sąsiedniego Wołynia, szczególnie motyw zwany różą bukową. Nie było to wyobrażenie naturalnej róży w postaci mniej lub bardziej zgeometryzowanych płatków, liści czy łodyg, ale głównie zwielokrotnione i przenikające się wzajemnie trójkąty i romby, nawiązujące kształtem do gwiazdy, symbolu przeznaczenia. Wierzono, że gwiazdy należą do porządku zaświatowego i jednocześnie są świetlnymi otworami w niebie. Ich podpatrywanie było pomocne w odmierzaniu rytmu przemian dnia i nocy, z obserwacji gwiazd powstawały także liczne przepowiednie dotyczące gospodarstwa.

W zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Lublinie znajduje się około 2500 pisanek wykonanych przez twórców z Lubelszczyzny. Większość powstała w latach 1950–1980. Znacząca część (około 500 sztuk) – niestety nieznanego autorstwa, pochodzi z początku XX wieku. Ta pisanka należy do najstarszych.

Wyszukiwarka

nieznany (twórca), Pisanka

Nota popularyzatorska