W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Dzięki temu serwis internetowy może być maksymalnie bezpieczny i wygodny.  Zobacz politykę prywatności >>>

Wyszukiwarka

Wyświetl:
Wyszukiwanie zaawansowane
Nazwa obiektu / tytuł
Nr inwentarzowy
Autor / wytwórnia
Miejsce powstania
Data powstania
Rodzaj
Technika
Tworzywo
Słowa kluczowe
Strona Muzeum Narodowego w Lublinie > Katalog zbiorów > Krzyż lotaryński
powrót do wyników
poprzedni
następny
Krzyż żelazny kowalskiej roboty wykonany ze sztabki szer. 2,3 cm i gr. 0,5 cm. Końcówka sztycy, jak i ramion, rozklepana i ukształtowana w formie krzyża o półkolistych ramionach. Górne ramię o szer. 15,7 cm znajduje się w odległości 7,5 cm od górnego zakończenia sztycy. Drugie ramię, dł. 32 cm, przymocowane jest do sztycy nitem, natomiast sposób łączenia zakrywają dwie tarcze o śred. 6,7 cm. W dolnej części sztycy znajduje się otwór o śred. 4 cm. Ostro zakończona sztyca wskazuje na zamocowanie krzyża na przydrożnej figurze lub kapliczce.
Krzyż żelazny kowalskiej roboty wykonany ze sztabki szer. 2,3 cm i gr. 0,5 cm. Końcówka sztycy, jak i ramion, rozklepana i ukształtowana w formie krzyża o półkolistych ramionach. Górne ramię o szer. 15,7 cm znajduje się w odległości 7,5 cm od górnego zakończenia sztycy. Drugie ramię, dł. 32 cm, przymocowane jest do sztycy nitem, natomiast sposób łączenia zakrywają dwie tarcze o śred. 6,7 cm. W dolnej części sztycy znajduje się otwór o śred. 4 cm. Ostro zakończona sztyca wskazuje na zamocowanie krzyża na przydrożnej figurze lub kapliczce.

nieznany (kowal), Krzyż lotaryński

Wysokość: 32 cm, Szerokość: 61 cm





E/6390/ML
Muzeum Narodowe w Lublinie (Zamek Lubelski), ul. Zamkowa 9, Lublin
Brak kolekcji

Nota popularyzatorska

Krzyże drewniane w formie krzyża lotaryńskiego – z dwoma równoległymi ramionami, z których górne jest krótsze, były stawiane w celu magicznej ochrony przeciw zarazie i „morowemu powietrzu”. Powszechnie nazywane karawakami można jeszcze spotkać w kilku miejscach regionu lubelskiego. Stawiano je na skraju wsi czy na rozstajach dróg w czasie zagrożenia epidemią, w intencji ustania choroby i ochrony ludzi. Wierzono, że skuteczność gwarantuje wykonanie krzyża z jednego kawałka drewna w ciągu jednej nocy i ustawienie go w tym czasie. Na poprzeczkach ryto niekiedy słowa modlitwy o wstawiennictwo do świętych, a w przypadku dłuższego błagania dodawano trzecie ramię. Jednakże nie na wszystkich krzyżach umieszczano modlitewną prośbę. Znaczna część morowych krzyży w Polsce miała obydwie poprzeczki równej długości. Zwyczaj ich stawiania upowszechnił się prawdopodobnie w 2. połowie XVII wieku. W XIX stuleciu nazywano je krzyżami cholerycznymi, gdyż epidemie tej choroby kilkakrotnie dziesiątkowały ludność.

Taka forma krzyża dotarła na ziemie polskie z Włoch, po soborze trydenckim, w połowie XVI wieku. Nazwa jednak wiąże się z hiszpańskim miastem Caravaca de la Cruz, w którym znajduje się relikwiarz z drzazgami męczeńskiego krzyża Chrystusa o kształcie krzyża patriarchalnego z dwoma poprzecznymi ramionami. W mniejszej postaci stał się amuletem przeciw wielu nieszczęściom i chorobom, wypadkom czy nagłym zgonom. Miał chronić przed klątwami, kradzieżami, burzami, piorunami, powodziami i suszami. Leczył ciężkie, śmiertelne choroby, ale i pomagał na bezsenność.

Powodem stawiania karawak bywało również upamiętnienie ofiar pomoru i oznaczenie miejsca pochówku. Oprócz drewnianych zdarzały się metalowe, które występowały też jako krzyżyki wieńczące kapliczki czy krzyże przydrożne. Egzemplarz znajdujący się w zbiorach muzealnych jest takim przykładem.

Fundusze Europejskie - Logotyp
Rzeczpospolita Polska - Logotyp
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Logotyp
Unia Europejska - Logotyp