Artefakt - Strona Muzeum Narodowego w Lublinie

Manufaktura Majoliki w Nieborowie (Nieborów; 1881-1894) (wytwórnia), Talerz z popiersiem Władysława IV

Rodzaj:
Twórca/wytwórnia:
Miejsce powstania:
Technika:
Tworzywo:
Wymiary:	Szerokość: 5,5 cm, Średnica: 58 cm
Właściciel:
Słowa kluczowe:
Nabycie:
Nr inwentarzowy:	S/CS/1215/ML
Stała lokalizacja:	Muzeum Narodowe w Lublinie (Zamek Lubelski), ul. Zamkowa 9, Lublin

Nota popularyzatorska

Majolika to rodzaj barwnej ceramiki, którą w Polsce zaczęto produkować dopiero około roku 1880 w wytwórni w Ćmielowie. Stanisław Thiele, zaproszony do Nieborowa, oddał tworzonej tam manufakturze cały swój talent, zarówno jako dobrze wykształcony rzemieślnik, jak i organizator. Kiedy fundator i właściciel dóbr nieborowskich wycofał się z projektu, Thiele próbował na własną rękę kontynuować działalność.

Kilka wieków wcześniej, w 1548 roku, powstało słowo majolika – od nazwy wyspy Majorka, gdzie magazynowano ceramikę przeznaczoną na eksport. Tego typu wyroby miały czerepy pokryte grubą warstwą nieprzezroczystego cynowo-ołowianego szkliwa, malowanego w wyraziste wzory, farbami ceramicznymi wytwarzanymi na bazie tlenków metali. Tak przygotowane naczynia wypalano w temperaturze do 1200 ˚C, dzięki czemu kolory zyskiwały charakterystyczną wyrazistość i trwałość.

Barwa majolikowych naczyń nieborowskich, podobnie jak wytwarzanych od wieków w Europie, powstawała dzięki zastosowaniu tlenków metali: czerwony – żelaza, niebieski – kobaltu, zielony – miedzi, żółty –antymonu, fioletowy i czarny – manganu. Bogaty koloryt przedmiotów łączył się z dekoracyjnymi formami. Powstawały niewielkie elementy tworzące zastawy stołowe, ale i okazałych rozmiarów amfory, dekoracyjne wazy, żardiniery i żyrandole oraz kafle do pieców. Jednym z takich dekoracyjnych naczyń jest okazały półmisek z wizerunkiem króla Władysława IV Wazy. Portret monarchy w stroju hiszpańskim nawiązuje do namalowanego przez Rubensa, wizerunku królewicza, gdy ten gościł na dworze w Brukseli podczas podróży po Europie.

Kiedy Władysław wstąpił na tron, powstawały grafiki popularyzujące postać monarchy wykorzystujące kompozycję rubensowską. Tworzono je z oczywistymi zmianami, przedstawiając wizerunek władcy w lustrzanym odbiciu w stosunku do malarskiego pierwowzoru. Modyfikacji uległ również podpis identyfikujący postać jako króla Władysława IV. Portret królewicza został przekształcony i wykorzystany do upowszechnienia podobizny władcy za czasów jego panowania. Wiele pokoleń później malarz ceramiki nieborowskiej sięgnął do dawnych graficznych wyobrażeń Władysława IV Wazy, tworząc projekt dekoracyjnego półmiska.

Magdalena Norkowska

Wyszukiwarka

Manufaktura Majoliki w Nieborowie (Nieborów; 1881-1894) (wytwórnia), Talerz z popiersiem Władysława IV

Nota popularyzatorska