Artefakt - Strona Muzeum Narodowego w Lublinie

Krause, Arthur (1851-1920) (kartograf), Dostawa Szkolna „Pestalozzi” (Warszawa; około 1929-1939) (wydawca), Globus skarbonka

Rodzaj:
Twórca/wytwórnia:
Miejsce powstania:	/
Technika:
Tworzywo:
Wymiary:	Szerokość: 12 cm, Średnica: 12 cm
Słowa kluczowe:
Nr inwentarzowy:	MPol/27/ML
Stała lokalizacja:	Muzeum Narodowe w Lublinie, oddział – Muzeum Literackie, filia - Muzeum Dworek Wincentego Pola, ul. Kalinowszczyzna 13, Lublin

Nota popularyzatorska

Innym przykładem globusa „niezwykłego” jest Nowy globus dla uczni prof. Dra A. Krausego. Zastosowane połączenie funkcji edukacyjnej ze skarbonką miało zapewne na celu zachęcenie użytkowników zarówno do poznawania geografii świata, jak i do oszczędzania (na przykład na przyszłe wymarzone podróże). Wymieniony w nazwie autor mapy globusowej, Stanislaus Friedrich Arthur Krause (1851–1920), był niemieckim przyrodoznawcą, kartografem, geografem, etnografem i podróżnikiem. Globus wydała firma Dostawa Szkolna „Pestalozzi” z Warszawy. Biorąc za podstawę katalog jej produktów, a także wnioskując z treści mapy (mapy politycznej), globus ten ukazał się na rynku około 1930 roku. Zwraca uwagę archaicznie brzmiąca forma gramatyczna jego adresatów („dla uczni”). W tamtym czasie był to najmniejszy z oferowanych globusów – miał średnicę 12 cm i mapę w skali 1 : 106 mln. Nie został wyposażony w południk ani podstawę. Stabilność kuli zapewniało jedynie jej spłaszczenie w okolicach Antarktydy. Przez biegun północny przechodziła zaś szczelina skarbonki. By dostać się do jej zawartości, wystarczyło rozdzielić półkulę północną i południową na linii równika. Dodatkowa unikatowość tego egzemplarza polega na tym, że tekturowa kula została oklejona dwunastoma segmentami mapy pochodzącymi z jej dwóch różnych wydań. Na terenie europejskiej części ZSRR można dostrzec bowiem niezgodności w przebiegu rzek i rozmieszczeniu miast. Nazwa miasta Sankt Petersburg składa się zaś z fragmentów dwóch nazw: Lening i rsburg, dzięki czemu posiadany przez muzeum globus należy do egzemplarzy unikalnych (nie są znane inne z podobnym defektem). Globus ten został ofiarowany muzeum w roku 1982 przez panią Helenę Uhorczak, żonę profesora Franciszka Uhorczaka (1902–1981) – kartografa i geografa, przed wojną, we Lwowie ucznia i asystenta profesora Eugeniusza Romera, po wojnie zaś przez długie lata związanego z Instytutem Nauk o Ziemi UMCS w Lublinie.

Wyszukiwarka

Krause, Arthur (1851-1920) (kartograf), Dostawa Szkolna „Pestalozzi” (Warszawa; około 1929-1939) (wydawca), Globus skarbonka

Nota popularyzatorska