Wystawa Xawerego Wolskiego w Muzeum Narodowym w Lublinie ma charakter dychotomiczny. Z jednej strony stanowi próbę uchwycenia niezwykłej drogi życiowej i artystycznej wybitnego rzeźbiarza – Xawerego Wolskiego, z drugiej zaś jej istotą jest upamiętnienie rocznic likwidacji więzienia niemieckiego w 1944 roku oraz więzienia NKWD w 1954 roku na Zamku Lubelskim. To właśnie historia, pamięć i przeżycia egzystencjalne różnych pokoleń są tematem wystawy „Xawery Wolski. Genetyka pamięci”. Ekspozycja ma na celu konfrontację dwóch sposobów zapisu pamięci: zbiorowej, historycznej, oraz subiektywnej pamięci jednostki – jej przeżyć, doświadczeń i myśli wyrażonych w dziele sztuki, które jest odbiciem świadomości i nieświadomości artysty. Twórczość Xawerego Wolskiego należy rozpatrywać w kategoriach dzieła totalnego. Artysta nie ogranicza się do jednego medium, lecz eksperymentuje, wytycza nowe kierunki, powołuje do życia nowe byty, które podlegają naturalnym procesom rozwoju w jego twórczości. Wartość naddaną wystawy stanowią niepublikowane wcześniej fragmenty wspomnień Xawerego Wolskiego pochodzące z prywatnego archiwum artysty. Wprowadzone w przestrzeń wystawy cytaty, będące odbiciem osobistych przeżyć i zmagań twórczych, rysują subiektywną, autorską linię narracji ekspozycji.
Wystawa Xawerego Wolskiego została pomyślana jako pięcioaktowy poemat, na który składają się wyznaczone przestrzenie lubelskiego wzgórza Zamkowego – sala wystaw czasowych oraz twórcze interwencje w krajobraz kulturowy: dziedziniec, lapidarium, kaplicę Trójcy Świętej oraz średniowieczny zamkowy donżon. Celem było zderzenie prac artysty z miejscami o charakterze historycznym, które uwypukliłaby wzajemne relacje dzieła i miejsca jego prezentacji oraz sprzyjałaby odkrywaniu nowych znaczeń, reinterpretacji i dialogów pomiędzy rzeźbą, a przestrzenią Muzeum Narodowego w Lublinie. Liryczną budowę wystawy podkreślają refreny – powtórzenia wybranych motywów z twórczości artysty, którą charakteryzuje operowanie symbolem, minimalizm, wręcz ascetyczność formy oraz seryjność, pozwalająca grupować jego dzieła w określone konstelacje i tematy. W ten sposób na ekspozycji odnajdziemy pozostawione przez Wolskiego ślady jego artystycznej drogi – odciśnięte, zarysowane, utkane i wykute w zróżnicowanych materiałach wnoszących nowe faktury, opowieści i emocje. W miejscu dotkniętym historią dzieła Wolskiego łączą przeszłość z przyszłością, stają się magicznym antidotum w arteterapii dla obszaru pamięci, traum i wspomnień.
Xawery Wolski. Genetyka Pamięci
Zamek Lubelski, 19 lipca – 1 grudnia 2024
