Wystawa numizmatyczna Monety i Medale na Ziemiach Polskich od X do XX Wieku została zorganizowana w całości ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie.
W części odnoszącej się do historii pieniądza zaprezentowano monety będące w użyciu na ziemiach polskich od początku istnienia państwa polskiego do 1989 roku, czyli do końca Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W porządku chronologicznym występują na niej emisje władców polskich do 1795 roku, jak również obiegające wówczas w Polsce najpopularniejsze monety obce, takie jak: średniowieczne denary zachodnioeuropejskie, grosze praskie i miśnieńskie, szelągi krzyżackie, dukaty węgierskie oraz zachodnioeuropejskie talary i saskie emisje Wettynów. W dalszej kolejności zaprezentowano monety z lat zaborów, w tym Księstwa Warszawskiego (1807–1815) i Królestwa Kongresowego, czasów I wojny światowej, następnie II Rzeczypospolitej i Wolnego Miasta Gdańska oraz okresu okupacji niemieckiej. Na końcu pokazano monety obiegowe oraz niektóre serie kolekcjonerskie emitowane w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Tylko kilka monet, istotnych dla zobrazowania historii polskiego mennictwa, z braku oryginałów zastąpiono bardzo dobrymi kopiami, wykonanymi na podstawie autentycznych egzemplarzy ze zbiorów Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Krakowie. Ponadto na wystawie zaprezentowano dwa znaleziska zespołowe monet z Lubelszczyzny, popularnie zwane skarbami. Pierwsze z nich jest złożone z denarów krzyżowych ukrytych prawdopodobnie na przełomie XI i XII wieku, kolejne zawiera zbiór monet talarowych zdeponowanych na początku XVIII stulecia.
![](https://zamek-lublin.pl/wp-content/plugins/wp-media-folder-gallery-addon//assets/images/Loading_icon.gif)
Ekspozycja odnosząca się do dziejów medalierstwa ma również układ chronologiczny. Ukazuje rozwój sztuki medalierskiej, począwszy od pojawienia się jej na ziemiach polskich w okresie Zygmunta I Starego (1506–1548), poprzez panowanie kolejnych władców, czasy zaborów, okres II Rzeczypospolitej, aż do końca XX wieku. Spoglądając na eksponowane medale, medaliony i plakiety jako na wytwory działalności artystycznej, warto pamiętać, że są także swojego rodzaju galerią pomników osób i wydarzeń związanych z historią naszego narodu. W ciągu wieków upamiętniano na nich władców, wybitnych wodzów, ludzi nauki i kultury, rejestrowano doniosłe wydarzenia oraz rocznice. Osobne miejsce na wystawie znalazły medale tematycznie związane z Lublinem i Lubelszczyzną, a także grupa współczesnych prac, tzw. medali autorskich – wykonywanych w technice odlewu w niewielkich nakładach, których forma najpełniej wyraża swobodę artystyczną twórców.