Skarby monet w Muzeum Lubelskim w Lublinie 9.09-31.10.2015

Wystawa „Skarby monet w zbiorach Muzeum Lubelskiego” 9 września – 31 października 2015 r.

Początki pieniądza w postaci monety są związane z koloniami greckimi w Azji Mniejszej i sięgają drugiej połowy VII wieku p.n.e. W Europie od średniowiecza przez stulecia produkcja mennicza była oparta na szlachetnych kruszcach: srebrze, a w mniejszym stopniu złocie. Ich zawartość w stopie monety kształtowała jej siłę nabywczą. W monetach upatrywano także materialne zabezpieczenie przyszłości, co skłaniało do ich gromadzenia oraz czasowego deponowania. Umieszczano je w naczyniach bądź w sakiewkach i ukrywano w budynkach lub w ziemi. Los sprawiał jednak, że pozostawały tam na wieki, a o ich odkryciu decydował najczęściej przypadek. Ukrywanie monet miało także podłoże pozaekonomiczne –dary grobowe czy depozyty składane w kamieniach węgielnych budynków z założenia były bezzwrotne. Znaleziska te określa się jako gromadne, zespołowe lub skarby. Za skarb uznaje się znalezisko powyżej 5 monet, w odróżnieniu od znalezisk pojedynczych interpretowanych najczęściej jako zguby.

Deponowanie monet było zjawiskiem znanym od starożytności, także na ziemiach polskich. Powszechne było w okresie średniowiecza i w czasach nowożytnych. Regres widoczny jest od XVIII wieku. Skarby XIX- i XX-wieczne są już nieliczne, co wynikało z zarzucenia przez ludność ukrywania pieniędzy w ziemi. Pewną rolę odegrał w tym rozwój banków.

Znaleziska gromadne mają określony skład, strukturę oraz rozpiętość chronologiczną, wyznaczoną przez najstarszą i najmłodszą monetę. Najmłodsza moneta określa czas, po którym doszło do ukrycia depozytu. Dzięki analizie składu i struktury znalezisk możliwe jest poznanie historii rynku pieniężnego. Wiedza o tym, jakie monety i jak długo były w użyciu na naszych ziemiach przez kolejne wieki, przybliża zjawiska gospodarcze, społeczne oraz polityczne z przeszłości.

W Muzeum Lubelskim przechowywanych jest 59 skarbów monet. Z jednym wyjątkiem są to znaleziska z Lubelszczyzny, o różnej wielkości, strukturze i chronologii.
Na wystawie zaprezentowano 22 najbardziej interesujące skarby monet przechowywane w muzeum, począwszy od wczesnośredniowiecznego zespołu dirhamów arabskich odkrytego na Czechowie (przedmieściach, a obecnie dzielnicy Lublina), przez znaleziska późnośredniowieczne i nowożytne, kończąc na zdeponowanym po 1695 roku skarbie miedzianych szelągów Jana Kazimierza z Rokitna w powiecie lubartowskim. Skarbom w gablotach towarzyszą plansze z fragmentami tekstu i fotografiami wybranych monet. Informują one o okolicznościach odkrycia, składzie oraz sile nabywczej zespołu w chwili jego deponowania. Uzupełnieniem ekspozycji są grafiki i rysunki z przedstawieniami władców pomieszczonych także na stemplach monet.