Tragiczne Miasto Lublin 22.07.2015

22 lipca 2015 roku mija 71. rocznica egzekucji dokonanej przez Niemców na więźniach Zamku Lubelskiego w 1944 r.

Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” Oddział Muzeum Lubelskiego w Lublinie

Klasztor oo. Dominikanów

zapraszają na uroczystości

w 71. Rocznicę egzekucji więźniów Zamku Lubelskiego

22 lipca 2015 roku (środa), Zamek Lubelski

Lublin, ul. Zamkowa

Program uroczystości:

9.00 Msza Święta w Kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim

9.45 Złożenie kwiatów w Mauzoleum w baszcie Zamku Lubelskiego

11.30 Złożenie kwiatów na grobie pomordowanych na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie

20.00 Dziedziniec Zamkowy – projekcja filmu „The Tragic City of Lublin 1944”

Wspomnienia więźniów Zamku Lubelskiego z wydarzeń lipcowych

W ciągu dnia możliwość wysłuchania reportażu radiowego „Do końca mieć nadzieję” autorstwa Mariusza Kamińskiego

22 lipca 1944 roku została przeprowadzona w Lublinie, po raz pierwszy w okupowanej Polsce, akcja likwidacji więzienia dokonana przez niemieckie służby bezpieczeństwa.

Masowe rozstrzeliwania na Zamku Lubelskim rozpoczęto na kilka dni przed opuszczeniem Lublina przez Niemców. Akcję likwidacji więźniów przeprowadzono w dniach 19-22 lipca 1944 r., a rozpoczęła się od transportu części skazańców z Zamku na Majdanek. Więźniów przewożono w hermetycznie zamkniętych ciężarówkach. Podczas przejazdu duszono ich gazami spalinowymi.

21 lipca 1944 r. wywieziono z Zamku na Majdanek największą liczbę skazańców. 22 lipca 1944 r. z siedziby gestapo „Pod Zegarem” przybył na Zamek oddział egzekucyjny. Akcję rozpoczęto około godziny dziewiątej. Jako pierwszych rozstrzelano Żydów w sali krawieckiej o numerze 35, w tym kobiety i dzieci. Następnie doprowadzono więźniów z cel 8 i 9. Gdy celę 35 zapełniono ciałami, egzekucję przeniesiono do celi 34. Rozstrzeliwano też na dziedzińcu, w celach i na korytarzu więziennym. Następnie oddział gestapowców z Hermanem Warthoffem na czele i władze więzienne z komendantem Peterem Paulem Domnickiem opuścili pośpiesznie Zamek, pozostawiając resztę więźniów przy życiu. W godzinach południowych strażnicy polscy otworzyli cele, uwalniając około tysiąca osób. Po ucieczce Niemców Zamek wypełnił tłum lublinian, gromadzących się w okolicy już od kilku godzin. Oczom ich ukazał się wstrząsający widok. Na dziedzińcu i w celach leżały stosy ciał. Krew przeciekała przez posadzkę. Wśród ofiar, z których większość miała rany postrzałowe czaszki, odnaleziono jeszcze żyjących. Z ponad 300 osób zamordowanych 22 lipca, 127 zostało pogrzebanych u podnóża Zamku 28 lipca 1944 r.

25 lutego 1954 szczątki pochowane w zbiorowej mogile na Podzamczu zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz przy ul. Lipowej w Lublinie. Tam spoczęły we wspólnym grobie wraz z ciałami 26 więźniów Zamku Lubelskiego, rozstrzelanych przez Niemców w dniu 4 lutego 1941 i pogrzebanych w lasku pod Bogucinem koło Garbowa. Na mogile postawiono pomnik, którego centralną część stanowi krzyż z napisem: Tu złożono prochy ofiar niemieckiego faszyzmu więźniów Zamku Lubelskiego 1941-1944 oraz tablice z wyrytymi nazwiskami 266 zidentyfikowanych ofiar egzekucji.